Đình Kim Bảng và Hang lèn Cây Quýt

Đình Kim Bảng và Hang lèn Cây Quýt, thuộc thôn Kim Bảng xã Minh Hóa, huyện Minh Hóa, tỉnh Quảng Bình. Đình Kim Bảng và Hang lèn Cây Quýt nằm ở phía Nam Quy Đạt (thuộc huyện lỵ Minh Hóa) cách huyện lỵ khoảng 8 km.

Di tích đình Kim Bảng và Hang lèn Cây Quýt gắn liền với những sự kiện lịch sử sôi động hào hùng của tỉnh Quảng Bình và của dân tộc trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp. Đặc biệt, nơi đây diễn ra sự kiện Đại hội đại biểu tỉnh Đảng bộ Quảng Bình lần thứ II vào ngày 19/5/1949.

Đại hội đại biểu tỉnh Đảng bộ Quảng Bình lần thứ II là một sự kiện vô cùng quan trọng trong lịch sử Quảng Bình. Nghị quyết do Đại hội thông qua đã đáp ứng kịp thời những đòi hỏi khách quan của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp của quân và dân Quảng Bình, đưa phong trào kháng chiến chuyển sang bước ngoặc lịch sử mới có ý nghĩa cực kỳ quan trọng không những với nhân dân trong tỉnh mà còn có ảnh hưởng tích cực đối với phong trào kháng chiến của cả nước.

Thực hiện chủ trương của Đại hội tỉnh Đảng bộ lần thứ II, bắt đầu từ cuối tháng 5/1949, mọi công việc chuẩn bị cho cao trào ”Quảng Bình quật khởi” được tiến hành một cách triệt để.

Di tích lưu niệm sự kiện Đại hội tỉnh Đảng bộ Quảng Bình lần thứ II (19/5/949) gồm 2 điểm: Đình Kim Bảng và Hang lèn Cây Quýt.

Đình Kim Bảng được tiến hành xây dựng vào 1924 và hoàn thành vào năm 1925. Đình được làm bằng gỗ, mái lợp tranh, nền đất, đình gồm có đình Tiền và đình Hậu. Trong thời kỳ chống Pháp đình bị máy bay Pháp bắn cháy, sau đó đình được sửa lại làm trường học và nhà kho quốc phòng. Năm 1966, đình lại bị máy bay Mỹ ném bom Napan cháy toàn bộ. Hiện nay, đình được tỉnh cấp kinh phí khôi phục lại đình trên nền đất cũ của đình làng.

Hang lèn Cây Quýt nằm cách đình Kim Bảng khoảng 500m; có chiều cao trung bình khoảng 3m; rộng 15,5m; chiều sâu của hang 22m; cửa hang rộng 10m.

Hang lèn Cây Quýt được sử dụng trong những ngày diễn ra Đại hội II tháng 5 năm 1949. Cũng tại hang lèn Cây Quýt tháng 9 năm 1964 đã diễn ra Hội nghị quân chính của sư đoàn 325A an dưỡng để ổn định tổ chức chuẩn bị vào Nam chiến đấu. Năm 1968, huyện tổ chức mừng công bắn rơi chiếc máy bay thứ 3.000 của Mỹ trên miền Bắc; Hang lèn Cây Quýt cũng là nơi cất giấu 400 tấn lương thực trong những năm chiến tranh chống Mỹ.

Đặc biệt, hang lèn Cây Quýt vừa là di tích khảo cổ được M.cô-la-ni một nhà khảo cổ học người Pháp thuộc trường Viễn đông Bác cổ Hà Nội trước đây khai quật và nghiên cứu. Kết quả khai quật và phát hiện ra một số hiện vật mũi nhọn, đục vũm bằng xương và sừng hươu, nai, võ sò; những công cụ làm bằng đá đẽo thô sơ không có dấu mài lưỡi, hai công cụ bằng đá có dấu mài hai vệt, những hòn đá sa thạch có dấu khoét vũm, những hòn cuội khác có khắc cành lá hoa thảo, những cục quặng sắt hetmatite, những mãnh sắt trong đống vỏ sò và những công cụ bằng sắt.

Trong công cuộc đổi mới hiện nay, Quảng Bình phát huy tinh thần, truyền thống của Đại hội II, của “Quảng Bình quật khởi”, không sợ khó khăn, đói nghèo, vươn lên trong sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa nông nghiệp, nông thôn, xây dựng Quảng Bình thành một tỉnh giàu đẹp.